NHẬN THỨC, Ý THỨC & PHẢN THỨC

Những gì nói về Nhận thức, Ý thức thì đầy và tràng giang đại hải ở các sách vở và tài liệu về Phân tâm học, cần thêm thì cứ gúc gồ là ra khối. Đây chỉ nói téo về Phản thức, một khái niệm vừa cũ vừa mới, ít thấy.
Cũ - bởi theo nghĩa thông thường bằng cách ghép ý nghĩa  ngôn từ, ai cũng hiểu mài mại rằng: Phản thức chắc là một cách tư duy ngược với nhận thức hoặc ý thức với ý phủ định. Mới - bởi thời gian gần đây, khái niệm này được một số người gán cho luồng tư tưởng muốn thay đổi một số quan niệm hoặc muốn xét lại tính chân lý trong một và học thuyết được coi là tuyệt đối đúng.

Song để mạch lạc, cũng cần dạo nhẹ qua những gì  nguyên căn thuộc đặc - ưu tính của Loài có trí tuệ - Người.

Nhận thức là 1 quá trình. Sự hoạt động của các giác quan thông qua các đầu mối nơ - ron thần kinh được tích cóp và mã hóa. Những cảm giác cụ thể (hình khối, màu sắc, nóng lạnh, nông sâu...vv) và trừu tượng (khó dễ,  xấu đẹp, khó dễ, nguy an...vv) trong chuỗi vận động sống sẽ được đúc kết bằng những phản xạ vô thức để hình thành một nền tảng của Ý thức.
Nhưng, như bản chất tuyệt đối của Vũ trụ là Chuyển động, thế nên khi không ngừng chuyển động - cả hành động và tư duy - Nhận thức của con người luôn được bồi bổ để nâng tầm Ý thức. Ý thức tự biết cần gạt bỏ, né tránh cũng như giữ lại và phát triển để tích cực giải quyết những phạm trù Cái gì, Thế nào, Khi nào, Bao nhiêu và Ở đâu để hành động cho mục đích sinh tồn và phát triển.

Song trong thâm căn cố đế, các phản ứng sinh hóa thần kinh trời ban của con người nhiều khi như thiếu chất xúc tác, kết quả là Nhận thức và Ý thức bị trơ lỳ và tư duy con người trở thành chủ quan, bảo thủ. Dù thế, do Ý thức có tính kinh nghiệm sau những hành động thành công hoặc thất bại, Ý thức sẽ biết chối bỏ những hành động lỗi có hệ quả từ Nhận thức lỗi, cũng có nghĩa là một phần Ý thức được hình thành từ những Nhận thức ấu trĩ bị phủ định: Đó chính là Phản thức.

Vậy thực ra, ngắn gọn có thể nói thế này: Phản thức là phần Ý thức được nâng cao khi tự phủ định (nói hình tượng là "phá vỡ")  phần Ý thức ấu trĩ được kiểm chứng từ thực tiễn quá trình vận động của cuộc sống con người.
Cũng có thể nói rằng, Phản thức tẩy rửa Ý thức nhằm để Ý thức đạt đến tuyệt thiện tuyệt mỹ, tiệm cận vớí Ý NIỆM TUYỆT ĐỐI của Mẹ Thiên Nhiên.