-
Vừa qua, dư luận nước ta sôi nổi lên về việc Bộ trưởng
Giao thông Vận tải Đinh La Thăng ra lệnh cấm nhân viên Bộ GTVT chơi golf vì cần
để dành thời giờ, sức lực, tâm huyết giải quyết nhiều vấn đề bức thiết mà giao
thông vận tải nước đang gặp phải như nạn kẹt xe, nạn xây dựng các công trình
vừa kéo dài vừa kém chất lượng. Theo dư luận báo chí, rất nhiều người ủng hộ, nhưng
cũng có những người phản đối lệnh này.
Bài viết này
nhằm cung cấp một số dữ liệu về golf trên thế giới và nước ta và nêu ra một số
nhận định về sự phát triển golf trong bối cảnh kinh tế xã hội nước ta hiện nay.
Nguồn gốc việc
chơi golf
Nếu chỉ căn cứ
vào việc chơi golf là dùng một cây gậy đánh vào một quả bóng liên tiếp nhiều
lần để cuối cùng nó rơi vào một cái hố nhỏ thì các nhà sử học vẫn không thống
nhất được nguồn gốc của golf vì có khá nhiều hình thức chơi tương tự của dân
gian ở nhiều nơi trên thế giới từ xa xưa. Ngay ở Việt Nam ta, xưa cũng có một
trò chơi dân gian mang tính chất tương tự là môn “đánh phết”, về sau trở thành
một môn thể thao phổ biến trong các ngày tết, ngày hội. Tương truyền, từ thời
Hai Bà Trưng, trò đánh phết đã được tổ chức để rèn luyện thể lực và mưu trí cho
quân sĩ(1).
Nhưng hình thức
chơi golf hiện đại thì được cho là có nguồn gốc từ Scotland, vì tại đó hiện còn
lưu trữ văn bản đầu tiên về golf là lệnh cấm chơi golf năm 1457 của vua James
II. Lý do cấm là vì ham chơi golf mà dân chúng và quân sĩ xao lãng việc học tập
kỹ thuật bắn cung tên, kỹ thuật cần thiết cho mục đích quân đội thời bấy giờ(2).
Môn golf được
người Pháp đưa vào nước ta năm 1920 khi kiến trúc sư người Pháp Ernest Hébrard
thiết kế một sân golf trên vùng đồi của thành phố Đà Lạt. Nhưng chỉ một số ít
người Pháp và rất ít người Việt giàu có do thân cận với thực dân Pháp và đặc
biệt có Bảo Đại, vua cuối cùng triều Nguyễn, mới chơi golf. Vì thế, môn golf
vẫn xa lạ với tuyệt đại đa số dân Việt Nam ta, và không phát triển cho tới
những năm 1990. Giữa thập niên 1980, nước ta bắt đầu đổi mới, mở cửa giao
thương với thế giới, cho nên đã có khá nhiều dự án lấy đất làm sân golf và các
sân golf bắt đầu đi vào hoạt động từ những năm 1990.
Khi giao thương
rộng rãi với thế giới thì việc xây dựng một số sân golf ở nước ta là không thể
tránh khỏi. Nhưng vấn đề ở đây là việc phát triển sân golf ở nước ta có những “khác
thường” hơn thiên hạ. Đó là:
1. Quá nhiều dự
án sân golf được cấp phép xây dựng trong thời gian quá ngắn
Ở các nước như
Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan… người ta cũng có sân golf, nhưng họ phát triển
từng bước, điều hòa với sự phát triển kinh tế, công nghiệp và thu nhập của
người dân. Còn Việt Nam ta chỉ từ năm 1998 đến 2008, nghĩa là trong vòng 10 năm
mà đã có tới 139 dự án sân golf trên khắp nước.
Nếu cấp phép cho tất cả các dự án sân golf này để hoàn
thành vào năm 2010 với diện tích bình quân 112,2ha/sân thì số đất sẽ mất khá
lớn, lên tới hơn 15.000ha. Do gặp nhiều phản ứng, nhất là của dân quê bị mất
đất canh tác, ngày 26/11/2009 Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ký Quyết định
1946/QĐ-TTg loại bỏ một số dự án, và đến năm 2020 nước ta chỉ có 90 sân golf.
Thế nhưng, mới đây lại lòi ra thêm nhiều dự án nói là các
địa phương đã “lỡ” cấp phép trong giai đoạn 2006-2008 mà đã “quên” không khai
báo lên cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư! Do đó, Bộ KH-ĐT có đề ra 3 phương án giải
quyết mấy dự án “lỡ cấp phép” này, nhưng lại ủng hộ phương án chấp nhận những
cái “lỡ” ấy, nên số sân golf sẽ tăng lên thành 118 thay vì 90 như Thủ tướng đã
ký (3)!
Sự khác thường ở đây là các tỉnh thành đã không chấp hành
lệnh của trung ương, và trung ương mà đại diện là Bộ KH-ĐT cũng như chính phủ
không biết những cấp dưới đã làm những gì, và không những không trừng phạt mà
còn muốn hợp thức hóa những việc làm sai trái của cấp dưới.
2. Không quy định vị trí các sân golf
Ở các nước, sân golf chỉ được phép xây dựng ở những vùng
đất không thể dùng trong nông nghiệp, không thể dùng cho cây công nghiệp, chẳng
hạn như ở các vùng đồi núi, sa mạc, vùng cát ven biển, vùng đất trên những vùng
mỏ đã khai thác… Nhiều nước phương Tây đã có luật môi trường quy định chỉ những
vùng nào mới được xây dựng sân golf(4).
Trong khi ở ta một số sân golf lại dùng đất nông nghiệp,
đất ruộng lúa, đất vườn của nông dân, có sự ép buộc của chính quyền địa phương
khiến nông dân phải bán hay được đền bù với giá chỉ vài chục nghìn đồng một mét
vuông, chứ không phải với giá thỏa thuận giữa nông dân với chủ đầu tư. Người
nông dân bị buộc phải bán đất, nhận một số tiền đền bù, giải tỏa để ra đi, thì không
thể nào tìm được đất để canh tác, mà lại không được đào tạo nghề nghiệp gì, cho
nên sau một thời gian ăn vào tiền đền bù, sẽ hết tiền và sẽ trở nên nghèo hơn
trước!
Như vậy sự khác thường là làm sai mục tiêu của phát triển
đất nước: phát triển là để nâng cao mức sống cho toàn dân chứ không phải làm
cho một thiểu số giàu càng giàu thêm và đa số những người vốn đã nghèo lại
nghèo thêm. Thế thì còn đâu là đạo lý, là công bình xã hội, chứ chưa nói đến
chủ trương mà Nhà nước đang theo đuổi: “Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa”.
3. Diện tích đất cho dự án sân golf quá lớn
Một sân golf là
một vùng đất chứa một dãy lỗ (hole) liên hoàn, nhỏ nhất là 9 lỗ, thường thường
là 18 lỗ, lớn hơn là 27 lỗ và lớn nhất là 36 lỗ. Mỗi lỗ lại là một vùng đất khá
lớn để người chơi dùng cây gậy đánh vào quả bóng đặt ở vùng 1, rồi đi tới nơi
quả bóng rơi, đánh tiếp… cho đến khi quả bóng được rơi vào một cái hố nhỏ
(cup), đường kính khoảng 10,8cm, sâu khoảng 10cm nằm ở vùng số 10 như trong sơ
đồ(5).
Đối với quốc
tế, diện tích trung bình các sân golf hiện đại 18 lỗ có thể lên tới 60ha(6) và chỉ có một số rất ít sân 36 lỗ mà diện tích hơn
100ha. Nhưng những dự án sân golf ở ta, các chủ đầu tư cố ý xin đất rất lớn,
như sân golf Dai Lai Star Golf & Country Club chiếm 300ha trên thung lũng
dưới chân núi Ngọc Thanh (tỉnh Vĩnh Phúc) được mệnh danh là thiên đường của
người chơi golf.
Hiện nay trung
bình một sân golf ở nước ta chiếm mất 112,2ha. Sở dĩ các chủ đầu tư nước ngoài
và các đối tác trong nước ta lập dự án sân golf chiếm diện tích lớn là nhằm núp
bóng dự án sân golf để chiếm đất xây biệt thự! Đó là mối lợi kếch xù mà các nhà
đầu tư sân golf nhằm vào nước ta.
Theo tác giả Hoàng Lan, trong bài báo Núp bóng sân
golf để xây biệt thự(7) thì có tới 40% đất
trong số các dự án triển khai làm sân golf được dùng để kinh doanh bất động
sản. Hằng trăm ngôi biệt thự cao cấp “đính kèm” cạnh sân golf trong mỗi dự án
là mục tiêu chính các chủ đầu tư nhắm đến… Một trường hợp điển hình: Năm 2003,
dự án sân golf Tam Đảo (Vĩnh Phúc) được cấp phép với diện tích 137ha. Chủ đầu
tư đã dùng tới quá nửa diện tích (90ha) làm biệt thự, chia thành 290 lô đất rao
bán ngay sau khi sân golf Tam Đảo đi vào hoạt động. Với mỗi lô đất có giá
khoảng 1 tỉ đồng, công ty thu về gần 300 tỉ. Trong khi dự toán đầu tư cho dự án
chỉ khoảng 400 tỉ đồng.
Như vậy, rõ
ràng, các dự án sân golf ở nước ta không phải là những dự án cho môn thể thao
golf như ở các nước khác mà là các dự án “lợi dụng danh nghĩa golf để chiếm
đất mà làm giàu“ qua việc buôn bán bất động sản.
Tác hại của sân
golf đến môi trường
1. Cỏ trồng
trên sân golf
Không phải cỏ
nào cũng được, mà phải là một số loại cỏ thích hợp cho sự lăn của quả bóng và
cả giúp cho người chơi tăng khả năng hữu hiệu trong việc đánh vào quả bóng và
ép quả bóng bay đi (take a divot). Một số cỏ được thường dùng trên vùng 7
(fairway) và vùng 4 (rough) là cỏ uốn (bent grass), cỏ Bermuda (Tifwat 419
Bermuda grass), cỏ rye (rye grass), cỏ xanh Kentucky (Kentucky blue grass) và
cỏ Zoysiagrass. Còn trên vùng 8 (putting green) thì cỏ lại càng kén chọn hơn.
Cần nhiều nước và hóa chất để nuôi dưỡng cỏ.
2. Nước tưới cỏ
Năm 2004, Liên
Hiệp Quốc ước tính rằng các sân golf trên thế giới dùng vào khoảng 9,5 tỉ lít
nước mỗi ngày là bằng số lượng nước dùng cho 4,7 tỉ người trên thế giới! Lượng
nước dùng mỗi ngày để tưới một sân golf tại Thái Lan là 6.500m3 và bằng số
lượng nước trung bình cho 60.000 người dân quê ở Thái Lan mỗi ngày(8)! Ở nước ta chưa ai cho biết con số, nhưng Việt Nam
và Thái Lan cũng tương đương thôi.
3. Thuốc trừ
sâu và diệt các loại cỏ khác: Lượng thuốc trừ sâu cho mỗi acre (0,405ha) cỏ trên sân
golf là 18 pound (1 pound = 454g = 0,454kg) mỗi năm trong khi lượng dùng cho
nông nghiệp là 2,7 pound mỗi năm, nghĩa là đất dùng cho sân golf sẽ gây độc hại
cho môi trường gấp gần 7 lần đất cho canh tác(9).Và
về lâu về dài, sự tích lũy chất độc sẽ gây tác hại lớn cho con người và sinh
vật trong vùng.
Năm 1988, Cơ
quan Bảo vệ môi trường của Mỹ (US Environment Protection Agency) đã cấm sử dụng
chất Diazinon trên các sân golf và đồng cỏ bởi vì có ảnh hưởng nguy hại đến các
loài chim(10). Như vậy nếu cho rằng sự phát
triển sân golf với những thảm cỏ được chăm sóc rất kỹ, rất đẹp trên những địa
hình trông hấp dẫn, mát mắt, là phát triển du lịch sinh thái… là một sai lầm;
dân giàu ở xa, lâu lâu tới hưởng thụ những tiện nghi của sân golf và hệ thống
biệt thự, nhà nghỉ, nhà hàng, spa… trong khi dân cư quanh vùng đó sẽ phải hứng
chịu sự tác hại của môi trường do hóa chất, do nước sử dụng trên sân golf. Vậy
thật ra, phát triển sân golf trong du lịch thì không phải là du lịch sinh thái
mà là du lịch hủy hoại môi trường.
4. Những ai
chống lại việc phát triển quá nhiều sân golf?
Vì sân golf gây
tác hại cho môi trường cho nên trên thế giới tất cả những nhà môi trường học,
những nhà hoạt động tích cực cho sự phồn vinh chân chính cho con người, những
nhà trí thức có tấm lòng nhân ái đều chống lại sự phát triển của quá nhiều sân
golf. Một số người xem golf như là thú tiêu khiển của nhóm nhỏ người giàu có mà
sử dụng quá nhiều tài nguyên quốc gia và làm hại môi trường, cho nên bị đa số
quần chúng chống đối.
Tại một số nơi
trên thế giới, đặc biệt là Philippines và Indonesia, đã xem việc chống lại du
lịch chơi golf (golf tourism) và chống lại phát triển về golf như là một trong
các mục tiêu của một số phong trào cải cách đất đai. Hàn Quốc có thu nhập bình
quân đầu người gấp 30 lần nước ta nhưng nước này có chính sách rất nghiêm ngặt
trong việc mở sân golf, sân golf chỉ được xây dựng ở những nơi quy định và phải
trả chi phí đền bù giải tỏa, tái định cư và phí tổn hại môi trường rất lớn qua
54 điều luật, cho nên vô cùng khó cho một chủ đầu tư xây sân golf mới tại Hàn
Quốc.
Có lẽ vì vậy
người Hàn mới đến Việt Nam lập liên doanh Hàn-Việt xin đầu tư sân golf, và
tháng 11/2010 họ đã nhận được giấy phép cho xây dựng sân golf và khu nghỉ dưỡng
ở làng K’ren của người thiểu số K’hor, cách Đà Lạt 15km về phía đông bắc. Sân
golf này sử dụng khoảng 80ha đất nông nghiệp, trưởng bản Bon Nor K’Do nói trong
cuộc trả lời phỏng vấn ngày 15/8/2011 là khoảng 700 người đang phụ thuộc vào
trồng cà phê, lúa gạo, cây ăn quả, rau và hoa ở khu đất nằm trong dự án này sẽ
mất đất canh tác.
Như vậy phát
triển nhiều và nhanh số sân golf tại nước ta cũng có nghĩa là nhập khẩu ô nhiễm
môi trường vào nước ta và tạo ra sự thất nghiệp cho nông thôn ta, mà lợi lộc
thì lại vào túi một số nhỏ các nhà giàu biết đầu cơ.
5. Những ai ủng
hộ phát triển nhiều sân golf ở nước ta?
Các chủ đầu tư
núp bóng golf để chiếm đất xây biệt thự, buôn bán bất động sản tạo siêu lợi
nhuận. Họ biết lợi dụng cơ hội, biết lợi dụng sự thiếu chặt chẽ cả luật pháp
nước ta và đặc biệt sự thiếu hiểu biết về cái lợi, cái hại từ sân golf của các
quan chức có trách nhiệm về quy hoạch đất đai, quy hoạch vùng, quy hoạch công
nghiệp của nước ta, thì luôn tìm cách cổ vũ cho sự phát triển sân golf. Cho
nên, ông Nguyễn Ngọc Chu, Tổng thư ký Hiệp hội Golf Việt Nam mới tuyên bố: “Chúng
tôi phải làm việc, chúng tôi phải kiếm tiền, và chúng tôi tận hưởng nó“(11). Phải chăng là làm tiền bằng mọi cách? Tận hưởng
tiền bằng mọi giá, bất chấp thiên hạ và đạo lý?
Ông Nguyễn Tạo,
Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch ở Đà Lạt, Lâm Đồng
nói: “Các sân golf tạo ra việc làm, mang lại nhiều tiền hơn cho người địa phương,
phát triển các dịch vụ và thu hút những khách du lịch nước ngoài cao cấp. Trồng
cà phê không đảm bảo thu nhập ổn định bởi giá cà phê lên xuống thất thường“(12). Quả là những lời nói “bất hủ”! Vậy Việt Nam nên
phá tuốt hết cà phê, trà, cao su… kể cả lúa để lấy đất làm sân golf cho mau
giàu sang!
Mặt khác, những
người có quyền thế, những người giàu nhanh chóng lại có tâm lý “chơi golf” là
được “lên đẳng cấp” thành “quý tộc” mới là oai! Thật ra golf là môn chơi xa xỉ,
chẳng có gì là “quý tộc” cả. Ai có tiền, có thời giờ (ít nhất là 5, 6 giờ liên
tục trong một ngày) thì tha hồ chơi.
Ngày nay, rất
nhiều người Việt giàu rất nhanh mà thật ra không tạo ra sự ích lợi cho cộng
đồng xã hội để đáng được giàu như thế, trái lại có thể nhờ làm hại xã hội mà
giàu! Có lẽ thấy được điều đó mà ông Bộ trưởng Đinh La Thăng mới bức xúc truyền
lệnh cấm cán bộ cấp cao ngành GTVT chơi golf, vì trong khi các ngài tận hưởng
những tiện nghi chơi bời của dân “phú” cả ngày trời thì hàng vạn người dân đang
khốn khổ hít thở không khí ô nhiễm, nóng bức hay lạnh rét, trễ nải công việc…
do bị kẹt xe nhiều giờ liền! Mà nạn kẹt xe này là do các ngài đã không làm tròn
nhiệm vụ, đã không dành thời giờ và tâm huyết để cùng tìm cách sửa chữa.
Hiện ở nước ta,
việc chơi golf quá đắt tiền so với thu nhập của tuyệt đại đa số người dân. Để
mua được một thẻ hội viên của một sân golf phải bỏ ra từ 30.000 tới 130.000USD,
hằng năm còn phải đóng từ 1.000 đến 3.000USD cho ban quản lý sân golf, và khi
đó mỗi lần chơi phải mất khoảng 20-25USD tiền thuê một cô kéo xe chứa dụng cụ
đánh golf đi theo trên sân (caddy), rồi tất nhiên còn phải cho tiền “bo” cô ấy,
thường là vài trăm nghìn đồng. Còn nếu không có thẻ hội viên, mỗi lần chơi tốn
khoảng 110USD. Đó là chưa kể các chi phí cho “hậu trận golf” như tắm hơi, massage
và nhậu nhẹt. Mới tính sơ sơ đã vậy, chưa kể tiền dụng cụ, xe hơi dùng tới sân
golf… Cho nên mấy ai trong nước ta có đủ điều kiện chơi golf trừ các nhà giàu
“nhanh”, các quan chức mà “lương là đồ bỏ”, chỉ sống nhờ “bổng” chìm “bổng”
nổi.
Hiện nay nước
ta chỉ mới có 8.000 người chơi golf và có thêm 8.000 khách nước ngoài tới chơi(13). Trong khi ở Âu châu và Mỹ, người thu nhập trung
bình cũng có thể chơi golf. Chẳng hạn, ở Âu châu, chỉ cần 3.000USD là có được
thẻ hội viên để chơi trong 3 năm, mỗi lần chơi, cứ việc tự tới, lấy dụng cụ của
mình và chơi rồi về, không cần caddy.
Một sân của Extreme Golf ở Mỹ chỉ dựa phần lớn vào địa hình tự nhiên
Kết luận
Khi nước ta hội
nhập với thế giới, mở cửa theo kinh tế thị trường và cần sự đầu tư của các nhà
tư bản nước ngoài thì việc có một số sân golf là điều bình thường. Nhưng có bao
nhiêu sân golf là hợp lý trong bối cảnh kinh tế, văn hóa của nước ta là một vấn
đề. Việc phát triển quá nhiều sân golf trong vòng 10 năm qua ở nước ta là một
sai lầm cũng y hệt như sự sai lầm trong việc bung ra quy hoạch quá nhiều khu
công nghiệp, quá nhiều cảng biển mà không sử dụng hiệu quả. Điều này có thể quy
kết về mấy nguyên nhân sau đây:
- Chính phủ
trung ương đã cho các tỉnh thành cái quyền quá lớn trong việc quy hoạch
việc sử dụng đất mà thiếu hoàn toàn sự quy hoạch chung phát triển kinh tế
hài hòa trên phạm vi cả nước.
- Mỗi địa
phương tự tìm cách kiếm lợi nhuận tối đa cho địa phương mình mà không cần
biết các địa phương khác làm gì, việc mình làm có hại gì cho các địa
phương khác hay không. Các nhà quy hoạch đã không hiểu hay hiểu mà vì tư
lợi nên cố tình bỏ qua cái nguyên tắc cơ bản là “sự tối ưu cục bộ sẽ phá
vỡ tối ưu toàn cục”. Ở đây là lợi nhuận tối đa cho từng địa phương riêng
lẻ sẽ phá vỡ sự phát triển bền vững của đất nước.
- Khi đô thị
hóa nói chung, xây dựng sân golf nói riêng, các địa phương đã dùng quyền
lực ép buộc người dân quê bán đất họ đang canh tác với cái giá quá rẻ. Đặc
biệt là sau khi đền bù một số tiền, người ta coi như đã làm tròn phận sự
với nông dân, mà không ai lưu tâm tới việc với số tiền đền bù ấy, sau khi
đi khỏi đất canh tác, người nông dân sẽ sinh sống ra sao. Không được huấn
luyện nghề nghiệp, không có việc trong khu công nghiệp cho họ làm, cho nên
sau một thời gian ăn vào cái vốn được đền bù ấy, người dân trở nên thất
nghiệp, đã nghèo lại nghèo thêm. Như vậy, đô thị hóa, xây dựng nhiều sân
golf mà khiến cho dân chúng vốn sinh sống trong vùng ấy nghèo hơn là sự
phát triển không bền vững, chỉ đem lại sự giàu có cho một nhóm thiểu số.
Đó là một sai lầm lớn.
- Các nhà
lãnh đạo địa phương và trung ương của ta đã không học tập những thất bại
trong quá trình đô thị hóa của nhiều nước trên thế giới, mà vội vàng và
quá dễ dãi cấp phép cho các dự án đầu tư của tư bản nước ngoài khi mà các
dự án như thế bị cấm nơi xứ sở của họ vì ô nhiễm môi trường, và sân golf
là một trong những thứ đó.
Nếu không thay
đổi cách điều hành đất nước, không khống chế, điều hòa để hướng mọi sự phát
triển địa phương tới sự phát triển bền vững của đất nước, cứ để cho các địa
phương phát triển tự phát như hiện nay thì chẳng bao lâu nữa dân tộc ta sẽ lâm
nguy.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét